Wo2Slachtoffers.nl

Bergh, van den, Petronella Cornelia

Geboortedatum:
16 maart 1919 (Vreeswijk aan de Lek)
Overlijdensdatum:
13 februari 1944 (Haaren)
Begraven op:
Asputten Kamp Vught te Vught

Biografie

Woonde in Rijssen. Dochter van gymnastiekleraar Gerardus Cornelis van den Bergh (24 augustus 1891 Rotterdam) en Petronella Catharina Wilhelmina Donsen (12 september 1894 Utrecht). Verloofd met rechtenstudent Rachmad Koesoemobroto (1*). Huishoudelijke hulp (Oorlogsgravenstichting)/winkelbediende (Erelijst van Gevallenen)/medewerkster wetenschappelijke boekwinkel Rooselaar (Yad Vashem). Zij nam ontslag, toen een Duitse administrateur het bedrijf van de Joodse eigenaar overnam. Door haar werk in de winkel kende zij veel joodse mensen. Toen zij zich bewust werd van het gevaar dat joden bedreigde, ging zij onderduikadressen zoeken. In de lente van 1943 bracht zij de vijfjarige Emi en de negenjarige Meri Friebrun onder in een lege vakantiebungalow in de bossen bij Rijssen. Ook andere joodse kinderen, onder wie Jettie Groen en de zesjarige Frits Souget, heeft zij, geholpen door haar verloofde, al of niet tijdelijk onderdak verleend. Omdat de vakantiewoning zich op een nogal open plek in het bos bevond, werd besloten om een aantal kinderen naar een veiliger onderduikadres te brengen. In de nazomer van 1943 verhuisden de zusjes Freibrun en Frits Souget naar een ander onderkomen. Na de aanhouding van de ouders van een van de verborgen kinderen, is de bungalow in het bos ontdekt. Nel van den Bergh en de kinderen die nog in het vakantiehuisje waren werden opgepakt. De kinderen zijn naar Westerbork gestuurd en later gedeporteerd. De gezusters Freibrun overleefden de oorlog en emigreerden naar Israël. Pas vele jaren later hoorden zij wat er was gebeurd. Zij namen contact op met de nabestaanden van hun redster. Op 15 augustus 2004 kreeg zij postuum de Yad Vashem-onderscheiding.

Toen Nel van den Bergh na haar arrestatie naar de Scheveningse gevangenis werd gebracht, trachtte ze onderweg te vluchten door uit de trein te springen. Zij raakte bewusteloos en liep een zware hersenschudding op. Enkele weken lag ze in een ziekenhuis in Amersfoort, waarna ze anderhalve maand in het Oranjehotel verbleef. Sinds begin december 1943 zat ze op de vrouwenvleugel van de politiegevangenis van Haaren. Op 13 februari 1944 zag zij door het tralievenstertje van haar cel dat een gevangene werd gelucht. Zij riep en wuifde naar de betrokkene. Dat was niet toegestaan. In zo'n geval werd altijd met een waarschuwing volstaan. Ditmaal vuurde de negentienjarige buitenbewaker Frits Hoogland uit Amsterdam echter meteen in de richting van het raampje. Van den Bergh werd in de halsslagader getroffen en overleed ter plekke. Een halfjaar eerder had de jeugdige SS'er ook al de hand in een schietincident gehad. Hij nam toen Chiel Steijns en Frits Philips (2*) onder vuur. Omdat het kuierende tweetal volgens Hoogland te dicht bij de prikkeldraadomheining kwam, loste hij vier schoten.

Op 8 mei 2010 werd ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Gedenkplaats Haaren een plaquette onthuld aan de Poort Der Zuchten van het gebouwencomplex Haarendael, dat door de Duitsers tijdens de bezetting werd gebruikt als gijzelaars- en gevangenkamp. Op de gedenkplaat staan naast de naam van Nel van den Bergh ook die van de geheime agenten Arie van der Giessen (3*) en Jan Jacob van Rietschoten (4*), die na een geslaagde ontsnappingspoging uit Kamp Haaren weer waren opgepakt en op 10 juni 1944 werden gefusilleerd.
(1*) Koesoemobroto kon niet meer bij de universiteit terecht, omdat hij de loyaliteitsverlaring voor studenten weigerde te ondertekenen.
(2*) De latere Philips-directeur Frederik Jacques – Frits – Philips (16 april 1905 Eindhoven – 5 december 2005 Eindhoven).
(3*) Arie Cornelis van der Giessen (2 augustus 1916 Krimpen aan de IJssel).
(4*) Jan Jacob van Rietschoten (25 augustus 1921 Rotterdam).

Van den Bergh is gecremeerd in het concentratiekamp Vught.

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

Bronnen

Informatie:
- OGS Gedenkboek 36 - Amersfoort, Vught, Westerbork, Oorlogsgravenstichting.
Site yadvashem.org; Peter Bak, Een oord van bang wachten. Kamp Haaren 1941-1944, Uitgeverij Verloren, Hilversum/Stichting Zuidelijk Historisch Contact, Tilburg, 2018, pag. 196-197; De onthulling van een gedenkplaat aan de Poort Der Zuchten, in: Nieuwsbrief van de stichting Vriendenkring Haaren 1940-1945, jaargang 11, nummer 2, oktober 2010; Oorlogsgravenstichting; Erelijst van Gevallenen 1940-1945; site wiewaswie.nl/site genver.nl (familysearch.org), waaronder overlijdensakte 56/1947 gemeente Rijssen; Sterbeurkunde Deutsches Standesambt Vught (familysearch.org).