Wo2Slachtoffers.nl

Boer, de, Wiebe Gerrit

Geboortedatum:
19 maart 1924 (Ureterp)
Overlijdensdatum:
3 maart 1945 (Haulerwijk)

Biografie

Woonde in Haulerwijk. Zoon van veehouder Mindert de Boer (23 juni 1885 Drachten - 5 februari 1973 Drachten) en Jantje Posthumus (21 maart 1890 Terwispel). Ongehuwd. Verloofd met Mien Rinsma uit Gorredijk. Ambtenaar op arbeidscontract bij de posterijen. Gereformeerd. Lid van de Christelijke Korfbalvereniging TFS. Verzetsdeelnemer.

Begin 1944 begeleidden beroepslandwachters uit Amsterdam een groep vrouwen en kinderen van NSB'ers naar Westerbork. De aanvoerder van de landwachten was Gerrit Sanner (1*). Na de oorlog veroordeelde het Bijzonder Gerechtshof hem tot de doodstraf zonder recht op cassatie. Op 1 mei 1947 werd hij in Groningen geëxecuteerd. Sanner kreeg opdracht een groep van zeven man samen te stellen. Hij koos de landwachters met wie hij naar het Noorden was gekomen en nog een paar mannen, die hij uit Amsterdam en Hoofddorp kende.

De groep streek neer in Diever, waar zij hun intrek in het Schultehuis namen. Plaatselijke NSB-leden hadden eerder gevraagd om versterking om weerstand te kunnen bieden tegen het sterker wordende verzet. Later verhuisden de landwachten naar Norg, waar Villa Nijenhof hun uitvalsbasis werd. In een mum van tijd werden zij door de activiteiten die zij voor de bezetter ontplooiden in wijde kring zeer gevreesd.

In de laatste maanden van de oorlog was de groep, die zich de veelzeggende naam Bloedploeg Norg verwierf, bijzonder gebrand op de familie De Boer uit Haulerwijk. De Amsterdammers maakten met name jacht op zoon Petrus (2*), die zich bij de KP-Noord Drenthe had aangesloten. De pogingen om Peet, zoals hij in de dagelijkse omgang werd genoemd, te pakken te krijgen resulteerden in de dood van zijn jongere broer Wiebe.

Begin februari 1945 verrichtten de beroepslandwachters, bijgestaan door hulplandwachters uit Roden, een huiszoeking in de boerderij van vader De Boer. Er werd echter niets ontdekt.. Ook vonden huiszoekingen plaats bij zoon Jitze, de oudste van de broers De Boer (2*) en buurman Tamminga.

Kort hierna, in de nacht van 8 op 9 februari 1945, deden beroeps- en hulplandwachten omstreeks één uur een inval in de woning van Peet. De verzetsman was zelf niet aanwezig. Uit voorzorg sliep hij nooit thuis. De landwachten drongen van alle zijden door de ramen de vertrekken van het woonpand binnen. Ook de kamer waarin Peets echtgenote Ibeltje sliep werd niet overgeslagen.

De zwangere vrouw kreeg, net als haar zus Riemkje en de dienstbode, het consigne om zich direct aan te kleden. Bovendien moest zij met de landwacht mee. Van een onbewaakt moment maakte zij evenwel gebruik om in nachtgewaad door een van de vernielde ramen weg te glippen en in de duisternis te verdwijnen. Zij zou de rest van de oorlog onderduiken. In haar plaats nam de landwacht haar zus en de dienstmeid mee. De laatstgenoemde kwam na vijf weken vrij. Riemkje van den Bosch zat tot het eind van de oorlog vast.

De landwachten braken bij hun 'bezoek' vloeren open, haalden bedden overhoop en sneden die kapot, sloegen al het serviesgoed kapot en vernielden meubiliair, voor zover ze dat niet wegnamen. Zij roofden voorts kleding, linnengoed, de complete babyuitzet, sieraden, twee kachels en een bedrag van ƒ1500. Twintig kippen werden doodgeschoten en verorberd. Vermoedelijk is bovendien een varken geslacht, terwijl een ander varken en een pink bij de Duitsers in Oosterwolde belandden. Ook hooi kwam daar terecht.

Op 17 februari 1945 begaf Hielke de Boer (4*) zich met paard en wagen naar de woning van zijn broer. Hij wilde onder meer een ledikant meenemen om zo te voorkomen dat de landwachten ook aan de haal zouden gaan met wat er nog van de inventaris resteerde.

Onderweg kwam hij landwachters tegen. Een van hen, De Krijger (5*) , vroeg hem om een lucifer. Dat weigerde Hielke heel beslist. Volgens hem maakte de man daarop aanstalten om hem een klap te verkopen. Zelf greep hij de teugels om eventueel terug te kunnen slaan. De Krijger had dat in de gaten en pakte zijn schietwapen, maar hij had er niet mee geschoten. Na de ontmoeting met de landwachten achtte Hielke het raadzaam om naar huis terug te keren.

Na thuiskomst ging hij met zijn vader in de stal de koeien melken. Al snel verscheen een groep landwachters. Hielke de Boer kreeg te verstaan dat hij mee moest. Tot ongeveer tien à vijftien meter van de vaart die voor de boerderij lag, liep hij met de landwachters mee. Toen schopte hij zijn klompen uit, zette het op een sprint, sprong in het water en zwom naar de overkant, terwijl een van de landwachten in zijn richting vuurde.

Moeder De Boer-Posthumus sloeg een paar keer met haar hand op de arm van de schietende landwachter. 'Het is zeer wel mogelijk dat ik hierdoor het leven van mijn zoon heb gered', verklaarde ze, toen ze in de zomer van 1946 – op verzoek van de advocaat-fiscaal van Kamer Assen van het Bijzonder Gerechtshof Leeuwarden – werd ondervraagd. 'Wat is het toch verschrikkelijk. Jullie schieten op deze menschen of waren het hazen. Hij heeft jullie toch niets misdaan?', had ze volgens haar verklaring tegen de landwachten gezegd. 'Ja, hij heeft de weermacht beledigd', was de reactie van een van hen.

Vluchtend door de weilanden in de richting van Veenhuizen was Hielke van alle kanten beschoten, maar hij wist te ontkomen. Niet ongedeerd, want kogels waren door het ellebooggewricht van zijn rechterarm en zijn rechterzijde gegaan. 's Avonds om acht uur meldde hij zich bij zijn broer Jitze. De wonden waren aardig genezen, hoewel hij, in ieder geval een tijdlang, met de gewonde arm geen zwaar werk kon doen.

Veertien dagen later – op zaterdag 3 maart 1945 – dook de Bloedploeg Norg rond het middaguur weer bij de familie De Boer op. Hielke verdween aan de achterkant van het pand, terwijl Peet en Wiebe op de fiets zo snel mogelijk trachtten weg te komen. Landwachter Piet Burgman (6*) nam de broers met zijn wapen onder schot. Wiebe moet door een van de kogels op slag dood zijn geweest.

Het werd moeder De Boer niet toegestaan naar haar omgekomen zoon te gaan. De landwachten arresteerden vader De Boer en een knecht. Op woensdag 7 maart 1945 kwam senior weer vrij. De knecht was reeds twee dagen eerder op vrije voeten gesteld.

De volgende dag cirkelden landwachten, schreef Bert van den Berg, om de rouwstoet heen, die de twintigjarige Wiebe de Boer naar zijn laatste rustplaats op de Algemene Begraafplaats Eikenhof in Haulerwijk bracht. Zij hadden blijkbaar de moed niet opgegeven dat ze Peet bij de begrafenis alsnog konden inrekenen. Maar hij liet zich wijselijk niet zien. Mogelijk (aldus familieleden) was hij aanwezig, vermomd in vrouwenkleren.

Voor de uitvaart had de landwacht broer Tjeerd de Boer (6*) gevangen genomen. Per rijwiel werd hij, vastgebonden op de bagagedrager, naar Norg overgebracht. Op de avond van 9 maart 1945 was hij weer weer vrij man. Op het graf van Wiebe Gerrit de Boer staat de toorts van de Stichting 1940-1945 Friesland. Zijn naam staat op het herdenkingsmonument op Begraafplaats Eikenhof in Haulerwijk.

(1*) Gerrit Hendrik Sanner (5 november 1909 Dordrecht).
(2*) Petrus de Boer (11 september 1917 Ureterp – 31 juli 1983 Emmen).
(3*) Jitze Wiebe de Boer (26 november 1913 Ureterp – 6 juli 1996 Haulerwijk).
(4*) Hielke Tjeerd de Boer (4 mei 1915 Ureterp – 17 november 2009 Haulerwijk).
(5*) Hendrik de Krijger (18 september 1915 Amsterdam – 10 april 1982 Amsterdam)
(6*) Rottenleider Petrus Hendrikus Burgman (20 juni 1920 Ouderkerk aan de Amstel), timmerman. Tijdens zijn internering slaagde hij erin om te ontsnappen, maar hij werd weer in de kraag gevat. Conform de eis van advocaat-fiscaal mr. Jacobus Christoffel Louët Feisser veroordeelde de Asser Kamer van het Bijzonder Gerechtshof te Leeuwarden hem ter dood. De Bijzondere Raad van Cassatie zette de doodstraf in november 1947 op voorstel van de procureur-fiscaal om in een levenslange gevangenisstraf.

Begraven op de Algemene Begraafplaats Eikenhof te Haulerwijk, rij T, nummer 1.

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

Bronnen

Informatie:
Nationaal Archief, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, inventarisnummer 270-III; Bert van den Berg, Onze vrijheid moest duur worden betaald: 1940–1945 en dorpen rondom Haulerwijk, Rabobank, Haulerwijk, 1988; Oorlogsgravenstichting; site wiewaswie.nl/Tresoar (waaronder overlijdensakte 54/1945 gemeente Ooststellingwerf); genealogieonline.nl (genealogie De Boer-De Vries en Deelstra-Bijker); Genealogie De Haan, site roosterroots.nl; Genealogische database van Jurjen de Boer, site gw.geneanet.org; site stamboomonderzoek.com; Ook tegen de laatste satelliet van Sanner werd de doodstraf geëist, Provinciale Drentsche en Asser Courant, 2 mei 1947, site delpher.nl; Ontsnapte SS'er weer in arrest, Nieuwsblad van het Noorden, 6 maart 1947, site delpher.nl.; Doodstraf geëist tegen lid van de 'bloedploeg', Het Parool, 3 mei 1947, site delpher.nl; Doodstraf geëist. Tegen lid van Drentse bloedploeg, Nieuwsblad van het Noorden, 1 mei 1947, site delpher.nl; Burgman ter dood veroordeeld, Algemeen Handelsblad, 9 mei 1947, site delpher.nl; Lid Norger Bloedploeg ter dood veroordeeld, Provinciale Drentsche en Asser Courant, 8 mei 1947, site delpher.nl; Bloedploeglid voor Raad van Cassatie. Twee arrestanten doodgeschoten: levenslang, Provinciale Drentsche en Asser Courant, 20 november 1947, site delpher.nl; Raad van Cassatie verandert doodstraf in levenslang, Provinciale Drentsche en Asser Courant, 19 december 1947, site delpher.nl.