Wo2Slachtoffers.nl

Bakker, Jan

Geboortedatum:
13 februari 1912 (Den Helder, Nederland)
Overlijdensdatum:
15 november 1944 (Noordbergum (nu Noardburgum))
Begraven op:
Nederlandse Oorlogsgraven Algemene Begraafplaats Huisduinen te Den Helder
Vak: Erehof. 

Biografie

Woonde in Santpoort-Noord, Anemonenstraat 10. Zoon van Jan Bakker (9 maart 1873 Den Helder – 21 januari 1931 Den Helder) en Aaltje Former (4 september 1871 Den Helder – 17 maart 1953 Haarlem). Gehuwd met Lucia Hendrika Maria de Klerk (28 november 1911 Rotterdam). Het echtpaar had twee kinderen: Jantje en Pietje. Korporaal-vliegtuigmaker Koninklijke Marine. Gereformeerd. Lid verzet behorend tot de LO-Tietjerksteradeel. Op zondag 12 november 1944 deden de Duitsers een inval in een woonhuis aan de Nieuwestad in Leeuwarden (1*). Zij bleven het pand daarna bezet houden. Koerierster Klaaske Douma uit Bergum liep hierdoor de volgende dag in de val. Naast een twintigtal dienstbrieven had zij vier privébrieven bij zich, die zij in Leeuwarden op de bus had willen doen. Uit een ervan bleek dat er bij haar ouders twee onderduikers verbleven. Bovendien werden de namen genoemd van neef Jouke Douma en een derde onderduiker, ene Goos. Meteen zetten SD'ers koers naar het adres Bergum, nr. 430, waar zij de onderduikers Jan Bakker en J.W. Theil en het echtpaar Douma arresteerden. Ook neef Jouke werd opgepakt, maar Goos konden zij nergens vinden. Bakker was nog maar enkele dagen voordien van een ander onderduikadres naar de familie Douma verhuisd. Hij kreeg het enorm zwaar te verduren. Na de oorlog hebben een paar Vlamingen van het Aussenkommando Leeuwarden verklaard dat zijn nieren en lever waarschijnlijk met gummiknuppels zijn stukgeslagen en dat hij met de zware schoenen die de daders aan hadden bewusteloos is geschopt. Hierna was hij rochelend in een cel gesmeten. Omdat na een paar dagen een ondragelijke stank ontstond, gaf de Leeuwarder SD-commandant Albrecht (2*) opdracht aan Grundmann (3*) en Opdebeeck (4*) om Bakker uit de weg te ruimen. De bedoeling was om hem spoorloos te laten verdwijnen. Dat pakte evenwel anders uit. Langs een zandweggetje ontdekten voorbijgangers het doodgeschoten slachtoffer onder een deken. Albrecht gaf Grundmann en Opdebeeck een standje, omdat ze, zo verwoordt Pieter Wijbenga het, ‘zulk opzienbarend werk hadden geleverd’. De Douma's en Theil werden bij de gevangeniskraak in Leeuwarden op 8 december 1944 bevrijd. Weduwe Keulen kwam op 3 februari 1945 weer vrij.
(1*) In het pand Nieuwestad 76B was verzetsman Roelof Cornelis Vermeulen bij weduwe A. Keulen ondergedoken. Drachtster Vermeulen, een betonfabrikant en handelaar in bouwmaterialen, was een van de verzetspioniers in Friesland. Hij opereerde onder de schuilnamen Friso, Klaas Jongstra en Oom Klaas. Met allerlei soorten verzetswerk (zoals verspreiden van het illegale blad Vrij Nederland en hulp aan onderduikers, Joden en bemanningsleden van neergeschoten geallieerde vliegtuigen) had hij zich al beziggehouden. Nadat de verrader Cornelis van Iprenburg (23 augustus 1923 Woudenburg – geliquideerd 27 oktober 1943 Wageningen) in Friese verzetskringen was binnengedrongen, zag hij zich genoopt uit Drachten te verdwijnen. Toen Vermeulen in Leeuwarden zat, was hij vrijwel uitsluitend nog actief op het terrein van de spionage. Op zaterdag 11 november 1944 werd koerier Roelof Heidinga (23 maart 1920 Leek – 10 maart 1945 Neuengamme, Duitsland) gearresteerd. Daardoor raakte het pand aan de Nieuwestad bij de Duitsers bekend. Vermeulen hoorde hiervan de volgende dag om vijf uur 's middags. Twee uur later vertrok hij naar een vishandelaar in Huizum (destijds nog een zelfstandig dorp, maar tegenwoordig een deel van Leeuwarden). Al snel hierna meldden manschappen van de bezetter zich bij het pand Nieuwestad 76B).
(2*) SS-Hauptsturmführer Wilhelm Artur Albrecht (15 december 1903 Penzig – geëxecuteerd 21 maart 1952 Waalsdorpervlakte).
(3*) SS-Oberscharführer Friedrich Eduard – Fritz – Grundmann (4 februari 1909 Senne/Bielefeld).
(4*) SS-Unterscharführer Marcel Opdebeeck (15 augustus 1912 Moerbeke, België – geëxecuteerd 29 mei 1948 Gent, België).

Aanvankelijk begraven in Bergum. Op 25 september 1945 herbegraven op het Erehof van de Algemene begraafplaats in Huisduinen (gemeente Helder).

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

Bronnen

Informatie:
Jack Kooistra, Een laatste saluut. Fryslân in de oorlog, Penn Communicatie, Leeuwarden, 2005, pag. 234; Rogier van Aerde e.a., Het Grote Gebod. Gedenkboek van het verzet in LO en LKP, deel I en II, J.H. Kok NV, Kampen en H. Nelissen, Bilthoven, meerdere drukken, pag. 173; Pieter Wijbenga, Bezettingstijd in Friesland, De Tille, Leeuwarden, 1995, deel I, II en III; P.V.J. van Rossem, Tietjerksteradeel 1940/1945, Stichting Streekmuseum Tytsjerksteradiel, Burgum, 1995; Oorlogsgravenstichting; site wiewaswie.nl/site Regionaal Archief Alkmaar/zoekakten.nl (familysearch.org), waaronder overlijdensakten 202/1944 gemeente Tietjerksteradeel en 288/1944 gemeente Velsen.